به گزارش خبرنگار مهر، ۲۳ بهمن امسال پنجمین سالگرد صدور بیانیه گام دوم انقلاب توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی است. یکی از مراکز مرتبط با این بیانیه اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب به ریاست حجت‌الاسلام ذوعلم است که ذیل دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب فعالیت می‌کند.از این‌رو گفت و گویی با حجت‌الاسلام ذوعلم ترتیب داده شد تا درباره اقدامات اندیشگاه و همایشی که قرار است در سالگرد صدور بیانیه برگزار شود توضیحاتی ارائه شود.

حجت‌الاسلام ذوعلم در گفت‌وگو با مهر با اشاره به جایگاه و ماهیت اندیشگاه بیانیه گام دوم اشاره کرده و گفت: اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی که ذیل دفتر نشر آثار رهبر معظم انقلاب شکل‌گرفته است. یک مجموعه اندیشه‌ورزانه‌ای در باب بیانیه گام دوم است. این اندیشگاه در بستر یک نوع تعامل اندیشه‌ای تلاش می‌کند با گفت‌وگو و تبادل نظر با مجموعه‌های مختلف که زوایای بیانیه گام دوم و جهت‌گیری‌های بیانیه و دلالت‌هایی که برای پیشرفت و تعالی بخش‌های مختلف کشور که در بیانیه به آن اشاره شده را تبیین کند و به بحث بگذارد و برای تحقق آن به‌عنوان یک فکر و اندیشه بسترسازی کند.

وی با اشاره به اینکه بیانیه گام دوم فراتر از یک سند ابلاغی است افزود: توجه دارید که بیانیه گام دوم فراتر از یک سند ابلاغی یا فراتر از یک سیاست‌گذاری رسمی حاکمیتی است. این بیانیه بیشتر یک فکر و یک اندیشه‌ای است که به مخاطبان به‌خصوص جوانان ارائه شده تا بتوانند با بصیرت و انگیزه انقلابی، مسیری را که انقلاب پایه‌گذاری کرد امتداد ببخشند و با تعالی و پیشرفت این مسیر، راه را برای شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی باز کنند.

وی برخی برداشت‌های غلط از بیانیه را مغرضانه برشمرد و بیان کرد: برخلاف بعضی از برداشت‌های غلط و چه‌بسا مغرضانه درباره بیانیه که گاهی بیانیه را به‌عنوان یک متنی که از دیدگاه امام فاصله گرفته مطرح می‌کنند، محتوای بیانیه و صراحت‌هایی که در بیانیه وجود دارد، روی این تأکید دارد که راه امام و مقاصد حضرت امام رضوان‌الله تعالی علیه و همان مسیر نورانی مردم‌سالاری دینی توأم با اخلاق، معنویت، آزادی و عقلانیت استمرار خواهد داشت.

حجت‌الاسلام ذوعلم باتوجه به هجوم تبلیغاتی و خبیثانه دشمن برای وارونه نشان‌دادن محتوای بیانیه درباره رسالت اندیشگاه عنوان کرد: من از این فرصت استفاده می‌کنم و فکر می‌کنم یکی از نکاتی که رسانه‌ها هم باید روی آن تأکید کنند، خوانش عمیق و فکورانه و منصفانه بیانیه است. بیانیه در حقیقت یک انگیزه عمیقی را به نسل جوان امروز منتقل می‌کند که تلقی جوان امروز ما نسبت به انقلاب و نسبت به نظام اصلاح شود. هجوم تبلیغاتی بسیار شیطنت‌آمیز و خبیثانه‌ای وجود دارد که دائماً می‌خواهد القا کند نگاه انقلابی ضدعقلانی، ضد آزادی و ضد رفاه است، درحالی‌که این‌گونه نیست. بیانیه کاملاً می‌خواهد جهت‌گیری درست انقلاب را منتقل کند و رسالتی که اندیشگاه بیانیه گام دوم دارد، زمینه‌سازی و بسترسازی برای آزاداندیشی و گفت‌وگو درباره ظرفیت‌ها و چالش‌ها و بایستگی‌های تحقق مقاصد بیانیه است.

وی درباره برگزاری همایش‌های سالانه توسط اندیشگاه در سالگرد صدور بیانیه افزود: اندیشگاه در سالگرد صدور بیانیه معمولاً یکی از محورهای مهم بیانیه را که یا مغفول واقع شده یا چندان به آن پرداخته نشده را مطرح می‌کند. سال گذشته عنوان همایش ما نسبت بیانیه گام دوم با فکرورزی و آزاداندیشی بود که هنوز هم معتقدیم پرونده آن بسته نشده است. دانشگاه‌ها، حوزه‌ها و رسانه‌های ما باید توجه داشته باشند که تعمیق نگرش جامعه نسبت به انقلاب و آینده، فقط در یک بستر فکرورزی و آزاداندیشی می‌تواند رخ دهد. یعنی اگر ما بخواهیم برای جامعه‌مان به‌خصوص جوانان آن مقاصد عالی، آرمان‌ها، چالش‌ها و آسیب‌ها را مطرح کنیم، باید با ابزار فکرورزی آزاداندیشی و نگاه روشنگرانه باشد.

انقلاب از نظریه نظام انقلابی تا ابد دفاع می‌کند

حجت‌الاسلام ذوعلم درباره اهمیت عنوان همایش امسال، نظریه نظام انقلابی، و تصریح رهبر انقلاب به دفاع ابدی انقلاب از آن درباره شبهه مهمی که در این باره مطرح می‌شود توضیح داد: امسال یکی از موضوعات مهم بیانیه را به آن پرداختیم که نظریه نظام انقلابی است؛ چون رهبر معظم انقلاب به‌صراحت مطرح می‌کنند که انقلاب از نظریه نظام انقلابی تا ابد دفاع می‌کند. این دفاع ابدی از نظریه نظام انقلابی خیلی مهم است. باید ببینیم نظریه نظام انقلابی چه هست که ما تا ابد از آن دفاع می‌‎کنیم؟ آن نکته بسیار عمیقی که وجود دارد، درواقع یک شبهه‌ای است که گاهی در قالب یک نظریه علمی هم مطرح می‌شود و آن شبهه این است که گویا انگیزه‌های انقلابی، جوشش انقلابی، باورهای انقلابی، با نظام‌مندی، قانون‌مندی و جریان امور در یک قالب نظام‌مند سازگار نیست. این تلقی غلط موجب می‌شود که درواقع پیامدهای غلط یا دلالت‌های غلطی هم از این مسئله به دست بیاید.

وی با اشاره به تأکید رهبر انقلاب به حفظ رویکرد انقلابی، به این شبهه که رویکرد انقلابی با نظام‌مندی سازگار نیست، پاسخ داد: در مقابل این برداشت نادرست، رهبر معظم انقلاب به‌درستی تأکید دارند که اگر ما بعد از پیروزی انقلاب به نظام جمهوری اسلامی رسیدیم این نظام جمهوری اسلامی اگر بخواهد کارایی خودش را افزایش بدهد؛ اگر بخواهد به آرمان‌های مردم و به نیازهای مردم بیشتر پاسخ دهد، حتماً باید رویکرد انقلابی خودش را حفظ کند. این از یک نگاه اسلامی و توحیدی است و در یک نگاهی که درواقع سیره پیامبر و ائمه به ما آن را آموزش می‌دهد و رفتار و سیره حضرت امام و حضرت آقا نیز بر این بوده. هرگز نباید جوشش انقلابی و حضور انقلابی در پیچ‌وخم قواعد و مقررات دیوانی و بوروکراتیک ذبح شود و از آن طرف هرگز نباید این جوشش‌های انقلابی موجب بی‌نظمی و بی‌انضباطی در جامعه شود.

رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم ضمن تصریح اهمیت تلفیق رویکرد انقلابی و نظام‌مندی، اهداف همایش امسال را برشمرد: بنابراین تلفیق این دو مقوله با هم دیگر بسیار مهم است که اولاً به نظریه‌پردازی در این باب و بررسی و بحث درباره مبانی نظام انقلابی نیاز دارد. ثانیاً نیاز دارد به اینکه خود نظام انقلابی درست تعریف شود و بر روی آینده نظام انقلابی، اصول و ویژگی‌های نظام انقلابی بحث شود و سوم که خیلی مهم است این است که واقعاً الزامات تحقق نظام انقلابی چیست. هم الزامات تربیتی، هم الزامات در منابع انسانی، هم الزامات ساختاری، هم الزامات گفتمانی و اینکه راهبردهای دستیابی به نظام انقلابی چیست، ما با چه راهبردهایی می‌توانیم به این نظام انقلابی دسترسی بیشتری پیدا کنیم؟ نکته‌ای که الان می‌خواهم تأکید کنم این است که نباید تصور کنیم نظام جمهوری اسلامی در حال حاضر کلاً از انقلاب فاصله گرفته؛ حقیقتاً نظام جمهوری اسلامی از آغاز تا کنون این رویکرد انقلابی را البته با فرازوفرودهایی به همراه داشته است. سیاست‌گذاری‌های نظام، برنامه‌ریزی‌ها، قانون‌گذاری‌ها، مدیریت‌ها، اینها واقعاً انقلابی بوده‌اند. ولی میزان و سطح این انقلابی بودن متفاوت بوده در دوره‌های مختلف.

اگر جمهوری اسلامی از روحیه و آرمان‌گرایی انقلابی فاصله بگیرد قطعاً از درون تهی می‌شود

وی لازمه ذاتی حفظ هویت نظام اسلامی را انقلابی ماندن عنوان کرد و درباره آسیب‌های احتمالی در این خصوص گفت: آنچه باید به آن توجه داد این است که لازمه ذاتی حفظ هویت نظام جمهوری اسلامی، انقلابی ماندن آن است. اگر جمهوری اسلامی از روحیه و آرمان‌گرایی انقلابی فاصله بگیرد قطعاً از درون تهی می‌شود و دچار استحاله خواهد شد. هشداری که حضرت امام بارها مطرح می‌کردند که جمهوری اسلامی فقط یک اسم نیست، فقط یک صورت نیست؛ بلکه دارای حقیقتی است که ما آن حقیقت را باید دنبال کنیم. رهبر انقلاب هم بارها درباره سیرت و صورت جمهوری اسلامی مطرح کردند که سیرت نظام بایستی سیرت اسلامی، انقلابی، مردمی، عدالت گرا و پیشرفت‌گرا باشد. این نکات را باید ما برجسته کنیم هم در ذهن کل جامعه که بتواند یک معیاری برای ارزیابی عملکردها داشته باشد و هم برای دولت مردان که واقعاً روی این نکته تأکید عملی داشته باشند که باید انقلابی بیندیشند، انقلابی عمل کنند و این انقلابی بودن را خوب و درست فهم کنند و تصور نکنند که انقلابی بودن به معنی نقض قوانین یا ساختارشکنی است. علی‌الخصوص باید نظریه‌پردازی کنیم برای اندیشمندانی که در پی یافتن ویژگی‌های تمدن نوین اسلامی هستند. یعنی در تمدن نوین اسلامی که ما تصویر می‌کنیم قطعاً یکی از ویژگی‌ها همین است که نظام حکومتی یک نظام انقلابی است.

حجت‌الاسلام ذوعلم در پاسخ به سوالی در رابطه‌با دستاورد همایش‌های سال‌های گذشته و میزان استقبال از آن‌ها افزود: به‌هرحال اندیشگاه بیانیه گام دوم همان‌طور که از اسمش پیداست مهم‌ترین دستاوردش همین اندیشه‌ورزی و محصول این اندیشه‌ورزی است که در جامعه ارائه می‌شود. استقبال از همایش سال گذشته استقبال خوبی بود و مقالات خوبی رسید. این مجموعه مقالات چکیده‌هایش در همان زمان همایش منتشر شد. الان هم مقالات برگزیده در دست چاپ است تا در همایش سال جاری ۱۴۰۲ خدمت شرکت‌کنندگان تقدیم شود. مهم‌ترین دستاورد این همایش که هدف همایش هست، ایجاد یک زمینه و بستر برای اندیشیدن، قلم‌زدن، گفت‌وگو کردن و تبیین مبانی و اصولی است که در موضوعات همایش وجود دارد. هر مقداری دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه، مراکز پژوهشی و رسانه‌ها بیشتر در این زمینه ورود پیدا کنند قطعاً این نتیجه بیشتر حاصل خواهد شد. اگرچه این کار را اندیشگاه انجام می‌دهد؛ ولی ما این را متعلق به کل جوانان اندیشه‌ورز متعهد انقلابی می‌دانیم. آنها باید بیشتر باید میدان‌دار این مسئله باشند. خوشبختانه اعضای اندیشگاه ما که یک جمع بسیار محدود و چابکی هستند ترکیبی از برادران و خواهران جوان دانشگاهی و حوزوی است که در این زمینه‌ها می‌اندیشند و دغدغه دارند. ارائه‌دهندگان مقالات هم در سال گذشته اکثر قریب به اتفاقش همین جوان‌ها بودند، واقعاً که ایده‌های خیلی خوبی هم در بعضی از این مقالات مطرح شده بود که مورد استقبال و امتداد در بعضی از مراکز پژوهشی قرار گرفت. به‌هرحال این همایش یک نقطه آغاز است نه نقطه پایان و تلقی ما این است که هم مراکز پژوهشی، آموزشی و علمی ما باید بیشتر وارد این موضوع شوند و هم نهادهای حاکمیتی باید به این مسئله بیشتر بیندیشند که چگونه می‌توانند مجموعه خودشان را در مسیر تحقق عمیق‌تر نظریه نظام انقلابی همراه و همسو کنند.

رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم با بیان چند نکته درباره مخاطبان همایش، اهمیت حضور ایشان را خاطرنشان کرد. وی در ابتدا با اشاره به رویکرد جوان‌گرایی در دولت انقلابی، اندیشیدن به نظریه نظام انقلابی توسط کارگزاران جوان را لازمه تحقق ابعاد انقلابی بودن نظام برشمرد و گفت: نکته اول این است که دولت انقلابی کنونی جوان‌گرایی را واقعاً در عمل تا حدی محقق کرده است. آن تهدیدی که وجود دارد این است که این جوانان انقلابی و توانمندی که وارد گردونه اجرایی شده‌اند، به‌تدریج در این چرخ‌دنده‌های بروکراسی آرمان‌هایشان قربانی شوند و خودشان هم از گردونه به‌تدریج خارج شوند. کارگزاران جوان انقلابی باید حواسشان باشد به نظریه نظام انقلابی بیشتر بیندیشند و در عمل بتوانند ابعاد انقلابی بودن نظام را تحقق ببخشند. یکی از مهم‌ترین ابعاد کارگزار انقلابی در نظام جمهوری اسلامی توجه به عدالت و رفع تبعیض در سازمان و زیرمجموعه خودش است، به‌خصوص رعایت عدالت و خویشتن‌داری از بهره‌برداری‌های تبعیض‌آمیز از امکانات عمومی است که بسیار بسیار مهم است.

حجت‌الاسلام ذوعلم در خصوص اهمیت حضور دانشجویان در همایش و لازم بودن حمایت مسئولان دانشگاهی و حوزوی از آن‌ها گفت: نکته دوم درباره دانشجوهای عزیز به‌خصوص در شاخه‌هایی مثل جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، مدیریت، علوم تربیتی، رشته‌های برنامه‌ریزی و رشته‌های مشابه است که واقعاً بحث نظریه نظام انقلابی را در مطالعات خودشان، در رساله و پایان‌نامه‌شان بتوانند بیشتر به آن توجه کنند و مجموعه مسئولان دانشگاهی ما و حوزوی ما در جهت‌دهی به رساله‌ها و پایان‌نامه‌هایی که در زمینه‌های مرتبط با مسائل حاکمیتی در واقع نگاشته می‌شود، به این مسئله توجه بدهند.

وی به لزوم مشارکت جدی صاحب‌نظران و اندیشمندان اعم از اساتید برای تبیین زیرساخت فلسفی و نظری نظریه نظام انقلابی اشاره کرد و افزود: نکته سوم مشارکت جدی صاحب‌نظران، اندیشمندان اعم از اساتید محترم به‌خصوص اساتید صاحب‌نظری که با یک نوآوری و یک اندیشه‌ورزی عمیق به این مسائل نگاه می‌کنند در این همایش است که بتواند راه را برای تبیین زیرساخت فلسفی و نظری نظریه نظام انقلابی باز و تبیین کند.

رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم ضمن اشاره به اقدامات مثبت رسانه‌ها از آن‌ها خواست که در خصوص گفتمان‌سازی و تبیین مفاهیم اساسی آن تلاش جدی‌تری داشته باشند: آخرین نکته هم درخواست من است از دوستان رسانه‌ای است که در گفتمان‌سازی و تبیین مفاهیم اساسی بیانیه گام دوم واقعاً تلاش جدی‌تری داشته باشند. امروز که نزدیک پنج سال از صدور بیانیه می‌گذرد می‌بینیم که کارهای خیلی خوبی انجام‌گرفته، تلاش‌های خیلی خوبی صورت‌گرفته ولی ظرفیت این بیانیه که بر خواسته از ظرفیت عمیقی است که در فلسفه سیاسی اسلام و نگاه اسلام ناب محمدی به مسائل جامعه وجود دارد، می‌تواند خیلی بیش‌تر از آنچه صورت‌گرفته زمینه را برای نوآوری فکری و اقدام عملی برای ارتقای نظام فراهم کند.

وی در پایان ضمن درود به روح بلند حضرت امام (ره) برای باز کردن این راه گفت: امیدواریم که جبهه انقلاب اسلامی روزبه‌روز در عرصه‌های اندیشه و در عرصه‌های عملی رشد بیشتری داشته باشد. قطعاً رشد انقلاب اسلامی در عرصه عمل بدون تعمیق و استحکام زیرساخت‌های فکری ممکن نیست و امیدواریم که همه ما بتوانیم در این جهت به هم کمک کنیم.

شایان‌ذکر است اطلاعات تکمیلی در خصوص محورها و ریز موضوعات همایش در پایگاه اطلاع رسانی Gaame2.ir موجود است.

مقاله اصلی