به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین سید محمدباقر علم الهدی استاد حوزه و دانشگاه در شرح آیه الشَّیْطَانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ وَیَأْمُرُکُمْ بِالْفَحْشَاءِ وَاللَّهُ یَعِدُکُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَفَضْلًا وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ گفت: شیطان شما را هنگام انفاق وعده فقر و تهیدستی می‌دهد و شما را به زشتی‌ها فرمان می‌دهد اما خداوند وعده آمرزش و افزونی مال به انسان وعده می‌دهد، خداوند رحمت و مغفرتش گسترده و بر هر چیزی دانا است و به وعده خود وفا می‌کند.

وی افزود: این آیه در ادامه آیات انفاق است که در این آیه به یکی از مهمترین موانع انفاق که همان وسوسه‌های شیطانی است می‌پردازد اینکه شیطان انسان را از فقر و تنگ دستی در آینده بیم می‌دهد خصوصاً اگر وقتی انسان بخواهد از اموال خوب و قابل استفاده اش بخواهد انفاق کند. همواره می‌آید و آدمی را از انجام این کار منع می‌کند و می‌گوید شما برای آینده خود چه فکری کردید از غذاهایی که قابل استفاده است و از لباس‌های کهنه در راه خدا انفاق کن؛ این وسوسه‌ها مانع انفاق‌های مستحبی و حتی انفاق‌های واجب از جمله خمس و زکات در راه خدا می‌شود.

علم الهدی با اشاره به اینکه شیطان هنگام انفاق کردن به انسان وعده فقر و تهیدستی می‌دهد گفت: شیطان انسان را از پرداخت خمس و زکات باز می‌دارد و همواره تأمین آینده انسان و فرزندانش را نزد چشمان آدمی پر رنگ می‌کند و یا انسان را مبتلا به عقب انداختن کار خیر می‌کند و یا می‌گوید چراغی که به خانه خود روا است ارسال آن به مسجد حرام است؛ بنابراین این مشی و روش شیطان است. اما قرآن کریم می‌فرماید نه تنها وعده فقط می‌دهد بلکه شما را به فحشاء و گناه دعوت می‌کند. در اینجا مراد از فحشاء هر کار زشت و قبیح را شامل می‌شود.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: در اینجا اگر فحشاء به معنای بخل باشد در بسیاری از مواقع شخصی که بخل می‌کند و از آنچه که خدا به او عنایت کرده برای گره گشایی از کار مردم اقدام نمی‌کند اگر فقیر مجبور شود برای تأمین دارو و یا نیازهای ضروری زندگی اش دست به گناه بزند او نیز گناه کار است. گاهی اوقات نیز در این فراز مراد از فحشاء را انفاق وسایل غیر قابل استفاده بیان می‌کنند.

وی اضافه کرد: در نگاه ابتدایی کسی که انفاق می‌کند از مال او کم می‌شود و ثروتش کاهش می‌یابد اما این یک نگاه کوتاه بینانه شیطانی است چرا که می‌بینیم در کلان قضیه انفاق در حقیقت ضامن بقای اجتماع، کم کردن فاصله طبقاتی، ضامن پیشرفت همگانی، تحکیم کننده عدالت اجتماعی در جامعه، ایجاد صمیمیت و مهربانی در دل جامعه و… می‌شود که در یک نگاه وسیع وقتی به انفاق نگاه می‌شود می‌بینیم که با پیشرفت جامعه افرادی که در این جامعه زندگی می‌کنند بسیاری از معضلات اجتماعی آنان رفع می‌شود.

علم الهدی گفت: قرآن به این وسیله می‌خواهد به انسان‌ها این توجه را بدهد که گرچه انفاق به لحاظ ظاهری چیزی از شما کم می‌کند اما در واقع به سرمایه‌های شما به لحاظ معنوی و مادی می‌افزاید وقتی در جامعه آرامش ایجاد شد فاصله طبقاتی کم شد عدالت اجتماعی در جامعه شکل گرفت قطعاً سرمایه‌های انسان‌ها نمو و رشد پیدا می‌کند ضمن اینکه آرامش و آسایش مردم در جامعه تأمین می‌شود و این خود انسان است که از آرامش اجتماعی بهره می‌برد.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه بین ترک انفاق و فحشاء رابطه وجود دارد گفت: عرض شد فحشاء چند معنا دارد که اگر به معنای بخل باشد آرام آرام در دل آدمی محکم می‌کند و کم کم انسان بخیل می‌شود. اگر به معنای مطلق گناه و عمل زشت بدانیم باز رابطه ترک انفاق و فحشاء معلوم است چرا که سرچشمه خیلی از گناهان و بی عفتی ها و خود فروشی‌ها همین فقر و تهی دستی است.

علم الهدی با اشاره به اینکه خداوند در قرآن آمرزش و بخشش را وعده می‌کند عنوان کرد: امام صادق می‌فرماید هنگام انفاق دو چیز از طرف خدا و دو چیز از طرف شیطان کننده است آن چیزی که از سوی خداوند است آمرزش گناهان و افزونی مال بوده و آن چیزی که از طرف شیطان است نخست وعده فقر و دیگری امر به فحشاء است. بنابراین منظور از مغفرت آمرزش گناهان و مراد از فضل فزونی اموال و سرمایه‌های انسان در پرتوی انفاق است.

وی با بیان اینکه خداوند خود کریم و جواد است و جود را دوست دارد گفت: خداوند دست انسان‌های سخاوتمند را باز نگاه می‌دارد. روایت است وقتی به تنگدستی افتادید صدقه دهید و با خدا معامله کنید. خداوند واسع است وسعت می‌دهد لذا کسانی که ازدواج نمی‌کنند و می‌گویند چگونه می‌خواهیم هزینه آینده خودمان را تأمین کنیم یا ازدواج نمی‌کنند اما به دلیل نگرانی مایحتاج تأمین نیازهای فرزند فرزنددار نمی‌شوند. انسان باید به خداوند ایمان و اعتماد داشته باشد کسی که ایمان و اعتماد به خدا داشته باشد می‌داند که فرموده بروید با همسران پاک ازدواج کنید و چنانچه فقیر بودید شما را بی نیاز می‌کند. خداوند صادق الوعد است و تا به امروز ثابت کرده که روزی همه بندگان را می‌رساند و پروردگار ضامن رزق مخلوقات است.

مقاله اصلی